Giáo dục về thuế cho học sinh, sinh viên– Kinh nghiệm từ cơ quan thuế quốc gia Nhật Bản

Giáo dục về thuế cho học sinh, sinh viên– Kinh nghiệm từ cơ quan thuế quốc gia Nhật Bản

    Trong khóa học Thạc sỹ về Chính sách công tại Nhật Bản, tác giả đã có dịp đến tham quan  cơ quan thuế quận Ueno của thành phố Taito, thuộc thủ đô Tokyo, Nhật Bản. Ngoài chức năng quản lý thuế tại thành phố Taito, phòng thuế này còn được cơ quan thuế quốc gia Nhật Bản (NTA) chọn làm địa điểm đặt Trung tâm giáo dục về thuế Ueno (Tax Space Ueno) cho học sinh, sinh viên. Với mục tiêu nâng cao nhận thức của người dân trong việc chấp hành pháp luật về thuế và tạo ra không gian thân thiện cho người dân, đặc biệt là các em học sinh, sinh viên có thể tìm hiểu về thuế ngay từ lúc còn ngồi trên ghế nhà trường.

Giáo sư, sinh viên đại học Meiji đến thăm quan trung tâm giáo dục thuế Ueno, Tokyo

Giáo dục thuế đóng vai trò quan trọng trong công tác quản lý thuế

             Chương trình giáo dục về thuế được NTA xây dựng với mục tiêu cung cấp kiến thức thuế trong các trường học, tạo nền móng vững chắc và nhận thức đúng đắn về vai trò cũng như tầm quan trọng của công tác quản lý thuế cho học sinh, sinh viên là những thế hệ tương lai của đất nước.

             Để giúp triển khai chương trình đồng bộ và hiệu quả, một Hội đồng xúc tiến chương trình giáo dục thuế với sự tham gia của nhiều cơ quan ban ngành như NTA; Bộ Nội vụ và Truyền thông; Bộ Giáo dục, Văn hóa, Khoa học và Kỹ thuật. Hội đồng xúc tiến giáo dục thuế cũng sẽ được thành lập ở mỗi tỉnh với thành viên là những chuyên gia đến từ những cơ quan quản lý có liên quan. Định kỳ, các cơ quan sẽ tổ chức gặp mặt và cùng bàn luận với NTA nhằm đưa ra những giải pháp hiệu quả nhất cho việc vận hành mô hình này.

             Là cơ quan chịu trách nhiệm vận hành kế hoạch, NTA đã cố gắng xây dựng một chương trình giáo dục gần gũi với thực tế. Khi bắt tay vào soạn thảo nội dung chương trình, các chuyên gia của NTA luôn tính đến những thay đổi trong môi trường giáo dục xung quanh, chẳng hạn như sửa đổi hướng dẫn giáo dục về thuế để phù hợp với thay đổi của chính sách và định hướng giáo dục pháp luật cho công dân của chính phủ. Nội dung chương trình được xây dựng gần gũi và dễ dàng tiếp thu đối với học sinh, sinh viên.

             Một trong những nhiệm vụ đầu tiên trong chương trình giáo dục thuế đó là cơ quan thuế cũng sẽ cử cán bộ thuế đến giảng dạy tại các lớp học theo đề nghị từ phía nhà trường. Trong năm 2016, 2017 đã có lần lượt 37.382 và 40.859 cán bộ thuế được cử đến giảng bài tại các trường học khắp nơi trong thủ đô Tokyo. Cùng với đó, NTA luôn nỗ lực phát triển, đổi mới các khóa học và tài liệu giảng dạy nhằm mang lại trải nghiệm học tập sâu sắc, bằng cách xác định chính xác nhu cầu của các nhà giáo dục và hợp tác với các cơ quan liên quan, tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên tham gia lớn học một cách khách quan và chủ động tương tác. Bên cạnh đó, cơ quan thuế cũng phối hợp với Hiệp hội kế toán và tư vấn thuế tổ chức các cuộc thi tìm hiểu chính sách pháp luật thuế cho học sinh, sinh viên. Và đặc biệt hơn, một chuyên mục ” Học tập chính sách thuế” cũng được mở trên website của cơ quan thuế Nhật Bản cũng như tour trải nghiệm thực tế tại “Trung tâm giáo dục thuế” (Tax Space Ueno) được đặt tại Phòng thuế Ueno, Tokyo để mang đến cho các em học sinh, sinh viên một trải nghiệm thú vị.

Trải nghiệm tour giáo dục sinh động cho học sinh, sinh viên

            Trong chương trình đi thực tế của môn học Quản lý thuế, chúng tôi có dịp đến tham quan Trung tâm giáo dục thuế Ueno, Tokyo. Trung tâm rộng khoảng 40m2, được chia làm nhiều không gian trưng bày khác nhau. Một nửa không gian của trung tâm được giành làm hội trường, nơi chúng tôi được nghe giới thiệu đôi nét về cơ cấu tổ chức, những chính sách thuế của Nhật Bản và các quy định khác. Một nửa không gian còn lại là nơi trưng bày các tranh ảnh hoạt động của cơ quan thuế và các trò chơi giải trí gắn để tìm hiểu chính sách thuế.

Một trong số những trò chơi tìm hiểu về chính sách thuế Nhật Bản. Ảnh: AT

            Với một đất nước nổi tiếng về sự sáng tạo, nên cách tuyên truyền của NTA cũng không kém phần sinh động. Các quy định về chính sách thuế được lồng ghép một cách khéo léo qua những trò chơi, vật dụng trang trí do các nhân viên ở trung tâm tự thiết kế. Tất cả mọi người trong đoàn chúng tôi từ các giáo sư đáng kính cho đến các bạn sinh viên điều hăng say trổ tài tất cả các trò chơi tại Trung tâm. Thông qua hình thức giáo dục “vừa học vừa chơi” này, mọi thành viên trong đoàn đều nắm bắt được một số quy định cơ bản trong chính sách thuế của Nhật Bản một cách nhẹ nhàng.

            Sau khoảng một giờ tìm hiểu về chính sách và tham gia các trò chơi, chúng tôi được đưa đi tham quan các phòng chức năng của cơ quan thuế quận Ueno. Tour tham quan kéo dài khoảng hai giờ đồng hồ nhưng mọi thứ cảm giác trôi qua rất nhanh vì sự thư giãn và thú vị qua cách tổ chức tour tham quan học tập mà NTA đã thiết kế. Chia tay các anh chị của Trung tâm giáo dục thuế Ueno, chúng tôi còn nhận được những món quà lưu niệm nhỏ nhắn, xinh xắn từ cơ quan thuế. Tôi cảm nhận được sự thân thiện và chu đáo mà cơ quan thuế đã giành khách tham quan khi tới đây.

            Trong quá trình trao đổi với đoàn tham quan, một đại diện của cơ quan thuế cho biết: “NTA luôn đánh giá cao tầm quan trọng của việc giáo dục chính sách thuế cho người dân, bắt đầu ngay từ các em nhỏ. Dựa vào quan điểm rằng, giáo dục cho học sinh, sinh viên, những thế hệ tương lai của đất nước, hiểu biết một cách đúng đắn về chấp hành pháp luật thuế sẽ góp phần hình thành nền móng vững chắc cho đất nước và nâng cao ý thức của công dân. Do vậy, Trung tâm này được NTA đặc biệt quan tâm và thường xuyên đổi mới nội dung giáo dục để thu hút sự quan tâm của các em học sinh, sinh viên từ các trường học khắp nơi trong Tokyo”.

                Kinh nghiệm cho Việt Nam

            Có thể cảm nhận rõ được sự nhẹ nhàng qua cách tuyên truyền về thuế mà NTA đã thực hiện thông qua Trung tâm giáo dục thuế Ueno. Từ việc tổ chức tour tham quan học tập chính sách thuế và tặng quà lưu niệm cho khách tham quan, đã làm “mềm mại hóa” việc tuyên truyền chính sách thuế vốn khô khan.

            Công tác tuyên truyền pháp luật về thuế ở Việt Nam hiện nay đã có những đổi mới, nổi bật. Ở cơ quan thuế các địa phương đã đa dạng hóa hình thức tuyên tuyền và hỗ trợ người nộp thuế như “Tháng hành động hỗ trợ quyết toán thuế”, “Hỗ trợ người nộp thuế kê khai, nộp thuế điện tử” được tổ chức thường niên tại Cục Thuế tỉnh Thừa Thiên Huế và một số địa phương khác.

            Tuy vậy, do điều kiện nguồn lực còn hạn chế, công tác tuyên truyền hiện nay mới đang nhắm trực tiếp đến người nộp thuế, chưa tạo được sự lan tỏa trong cộng đồng. Tính tuân thủ pháp luật về thuế của người dân ngày càng được cải thiện nhưng vẫn còn đó những điều cần phải khắc phục. Vì vậy, cơ quan thuế các cấp có thể nghiên cứu, học tập kinh nghiệm từ chương trình giáo dục thuế của Nhật Bản, nhằm góp phần vào việc đẩy mạnh giáo dục quy định pháp luật về thuế cho người dân và đặc biệt là các em học sinh, sinh viên những thế hệ tương lai của đất nước, qua đó có thể nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật về thuế