11 Th3 Xử lý nợ thuế không có khả năng thu hồi: cần ban hành nghị quyết của Quốc hội
Đó là ý kiến của nhiều đại biểu tham dự Hội thảo góp ý về dự thảo nghị quyết xử lý nợ thuế không còn khả năng nộp ngân sách do Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội và Bộ Tài chính tổ chức.
Nợ thuế không thể thu hồi vẫn tăng đều qua các năm
Tại hội thảo, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Phi Vân Tuấn cho biết, thực hiện quy định của Luật Quản lý thuế và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế, Bộ Tài chính đã tổ chức bộ phận quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế từ trung ương đến địa phương; triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp quản lý nợ thuế; đồng thời đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý và cưỡng chế nợ thuế. Nhờ đó, số thu hồi nợ đọng tăng dần qua các năm, bình quân từ 2011-2017 thu đạt 81% số nợ có khả năng thu hồi, tốc độ tăng bình quân 16,3%/năm. Tỷ trọng tổng nợ trên tổng thu nội địa đã giảm mạnh từ 12,2% năm 2014, xuống còn 7,6% năm 2017 và tính đến cuối năm 2018 chỉ còn 7%. Tuy nhiên, tổng số nợ đọng thuế vẫn còn ở mức cao, tính đến ngày 31/12/2017 lên tới trên 78.466 tỷ đồng.
Lý giải rõ hơn về nguyên nhân, Phó Tổng cục trưởng Phi Vân Tuấn cho hay: theo thống kê trong tổng số trên 560 nghìn DN hoạt động năm 2017 có đến 14.816 DN đã tự giải thể nhưng không thực hiện thủ tục giải thể theo quy định, với số tiền nợ đọng 1.485 tỷ đồng; có 256 DN mất khả năng thanh toán, tự phá sản với số tiền thuế nợ đọng 688 tỷ đồng; có hơn 620.000 người nộp thuế (cả DN, hộ gia đình và cá nhân) không còn hoạt động, bỏ địa chỉ kinh doanh đã đăng ký với cơ quan thuế, với số tiền thuế nợ 21.846 tỷ đồng. Theo quy định của Luật Quản lý thuế, số tiền phạt chậm nộp là 0,03%/ngày trên tổng số tiền chậm nộp. Quy định này là chế tài xử lý cần thiết, tuy nhiên với trường hợp người nộp thuế bị coi là chết, mất tích hoặc tự giải thể, phá sản không có khả năng nộp thuế thì việc phạt chậm nộp khiến số nợ thuế ngày càng tăng qua thời gian. Đến nay, tổng số tiền chậm nộp đã lên đến trên 12.273 tỷ đồng. Ngoài ra, còn có một số người nộp thuế được pháp luật coi là đã chết, mất tích, mất khả năng hành vi dân sự có tổng số tiền thuế nợ 247,5 tỷ đồng, chiếm 0,3% tổng số nợ đọng trên sổ sách kế toán của cơ quan thuế, nhưng thực tế không có khả năng thu hồi.
Một nguyên nhân khác không thể không nhắc đến là Luật Quản lý thuế được xây dựng cách đây 10 năm. Dù đã qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung nhưng đến nay, nhiều quy định trong luật đã không phản ánh đúng thực tiễn công tác quản lý, nhiều trường hợp tiền nợ thuế đã không còn khả năng thu hồi nhưng không thể xử lý xóa nợ theo quy định, khiến tổng số nợ thuế vẫn ở mức cao.
Cần có Nghị quyết về xóa nợ thuế
Thực trạng trên đòi hỏi phải có văn bản pháp lý nhằm thể chế hóa kịp thời chủ trương, quan điểm của Quốc hội và Chính phủ về quản lý thuế nói chung và quản lý nợ thuế nói riêng. Theo đó, việc ban hành nghị quyết về xóa nợ thuế sẽ xử lý được các khoản tiền chậm nộp và tiền phạt chậm nộp nhằm tháo gỡ khó khăn về tài chính cho DN có phát sinh nợ thuế do gặp nguyên nhân bất khả kháng; đồng thời xử lý được tiền nợ thuế lâu năm không có khả năng thu, do người nộp thuế đã phá sản không thực hiện được các thủ tục phá sản theo quy định của pháp luật.
Cụ thể hơn, Tổng cục Thuế đánh giá, việc ban hành nghị quyết về xóa nợ thuế sẽ có những tác động tích cực đến công tác quản lý thuế, qua đó sẽ giảm được số nợ đọng thuế (khoảng 27.753 tỷ đồng), giảm gánh nặng phải quản lý nợ không còn khả năng thu. Việc xóa các khoản nợ không có khả năng thu còn giúp cơ quan thuế, hải quan có điều kiện tập trung nguồn lực vào quản lý và đôn đốc các khoản nợ có khả năng thu, tăng cường hiệu lực và hiệu quả trong quản lý thuế, chống thất thu, tăng thu cho ngân sách; đồng thời, làm minh bạch số liệu, dữ liệu tiền nợ thuế và phản ánh đúng bản chất của các khoản nợ thuế để xây dựng dự toán thu chi NSNN. Quan trọng hơn là, cơ chế mới sẽ giúp hỗ trợ người nộp thuế vượt qua thời kỳ khó khăn để phục hồi, ổn định và thúc đẩy sản xuất kinh doanh, yên tâm duy trì hoạt động và làm tiền đề cho việc tăng thu ngân sách trong tương lai.
Mặc dù vậy, góp ý tại hội thảo, Uỷ viên thường trực Uỷ ban Tài chính ngân sách của Quốc hội bà Vũ Thị Lưu Mai cho rằng, xoá nợ thuế là vấn đề phức tạp, nhạy cảm nên cần bổ sung thêm những nghiên cứu, đánh giá tác động để việc xóa nợ thuế không làm thất thu ngân sách. Ban soạn thảo cũng cần làm rõ thêm nguyên tắc, tiêu chí, điều kiện xoá nợ. Riêng phạm vị xóa nợ thuế, cần tính toán kỹ để đảm bảo tính công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế. Đặc biệt, do đây là vấn đề nhạy cảm nên cần thiết phải xây dựng cơ chế thanh, kiểm tra, giám sát việc thực hiện.
Ở khía cạnh khác, Uỷ viên thường trực Uỷ ban Tài chính – bà Nguyễn Vân Chi nêu quan điểm, cần thiết phải có nghị quyết về xóa nợ thuế để giảm gánh nặng cho công tác quản lý thuế, tuy nhiên nội dung cần quy định cụ thể hơn. Ví dụ, nợ thuế do nguyên nhân bất khả kháng cần làm rõ hơn DN đó có nợ thuế trước khi xảy ra thiên tai, địch họa hay không. Việc xóa nợ thuế cần cân nhắc thêm theo hướng, chỉ xóa nợ hoặc chuyển lỗ đối với thuế TNDN, còn đối với thuế gián thu (GTGT) mà DN đã thu hộ người tiêu dùng chỉ cho khoanh nợ.
Chia sẻ thực tế ở địa phương, đại diện một số cục thuế cho biết, nhiều DN trên địa bàn hiện đang hoạt động tốt, tuy nhiên trong quá trình chia tách, sáp nhập, nhiều đơn vi phải “gánh” những khoản nợ do lịch sử để lại qua nhiều năm, gây khó khăn cho DN cũng như công tác quản lý của cơ quan thuế.
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà yêu cầu cơ quan soạn thảo cần tiếp thu và thống kê cụ thể hơn các khoản nợ theo từng địa phương, đối tượng, số nợ, số tiền phạt chậm nộp; nguyên nhân phát sinh nợ; làm rõ tác động của việc thay đổi cơ chế chính sách. Bên cạnh đó, cần bổ sung thêm phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng sẽ được xem xét theo quy chuẩn của Nghị quyết. Các nguyên tắc xử lý nợ cũng phải đảm bảo tính thống nhất, công khai minh bạch, xác định rõ đối tượng, thời điểm xử lý. Thứ trưởng Trần Xuân Hà cũng cho biết, trong kỳ họp của Uỷ ban thường vụ Quốc hội vào tháng 3, Chính phủ sẽ đề xuất Uỷ ban thường vụ xem xét quyết định, đưa Nghị quyết xoá nợ thuế vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2019 của Quốc hội. Trên cơ sở đó, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến để Chính phủ tiếp tục hoàn thiện báo cáo trình Nghị quyết về xoá nợ vào kỳ họp thứ 2 năm 2019 của Quốc hội.
Trung Kiên
Tapchithue